Jak pielęgnować skórę w atopowym zapaleniu skóry (AZS)

Pielęgnacja skóry w AZS stanowi zasadniczy element leczenia. W celu redukcji stanu zapalnego, zmniejszenia świądu oraz poprawy wyglądu skóry stosuje się emolienty, czyli preparaty o właściwościach nawilżających, natłuszczających oraz uelastyczniających skórę. Wspomagają one proces odbudowy bariery naskórkowej zniszczonej przez czynniki drażniące i alergizujące, a także działają przeciwświądowo.

W łagodnych postaciach choroby emolienty mogą być jedynym sposobem terapii. Bardzo istotne jest aby stosować je 2-3 razy dziennie, gdyż ich działanie utrzymuje się do 6 godzin. Skórę należy smarować obficie. Uważa się, że aby wystarczająco ją zabezpieczyć zużywa się około 150 do 200 g preparatu na tydzień na całą skórę dziecka i około 500 g na skórę osoby dorosłej. Nakłada się je obowiązkowo po każdej kąpieli, kiedy skóra jest jeszcze lekko wilgotna. Kąpiel powinna być niezbyt gorąca, krótka i przeprowadzona bez użycia detergentów.

Warto przyjrzeć się etykietom opakowań zawierających maści i kremy pielęgnacyjne do skóry atopowej. Zwykle zawierają one składowe chroniące przed utratą wody, nawilżające, ochronne, czasem wzbogacone są dodatkami zmniejszającymi świąd, czy składowymi przeciwstarzeniowymi, w tym filtrami przeciwsłonecznymi.

• wazelina, parafina, czy lanolina, to popularne substancje o silnych właściwościach okluzyjnych ( zmniejszających utratę wody przez skórę)
• mocznik (w stężeniu 2-5%) nawilża warstwę rogową. Podobne właściwości ma gliceryna.
• cholesterol, nienasycone kwasy tłuszczowe biorą udział w odbudowie zniszczonej procesem chorobowym bariery naskórkowej. Podobnie działają oleje roślinne (słonecznikowy, z awokado), a także wyciąg z owsa.
• polidokanol, mentol, lidokaina, to składowe o działaniu przeciwświądowym

Zasadnicze leczenie przeciwzapalne AZS obejmuje stosowanie miejscowych steroidów lub leków z grupy inhibitorów kalcyneuryny.

I Monoterapia
Emolient codziennie - 2-3 x dziennie

II Terapia ciągła z miejscową steroidoterapią
Kortykosteroid - 1x dziennie
Emolient - minimum 1x dziennie, przed nałożeniem kortykosteroidu

III Terapia przerywana
Kortykosteroid (wg różnych schematów stosowania)
- 1-2x dziennie co drugi dzień
- 1-2x dziennie co trzeci dzień
- 1-2x dziennie w dni weekendowe
Emolient - w dni stosowania kortykosteroidu min. 1x dziennie, w dni bez kortykosteroidu 2x

IV Terapia proaktywna
W okresach zaostrzeń - lek aktywny 1-2 x dziennie, emolient 2x dziennie
W okresie remisji - lek aktywny 1-2x dziennie 2 razy w tygodniu na obszary częstych nawrotów,
Emolient minimum 2x dziennie

Podsumowując:

Emolienty należy stosować codziennie 2-3 razy na dobę, w tym zawsze bezpośrednio po kąpieli, gdy skóra jest jeszcze lekko wilgotna oraz przed nałożeniem leku przeciwzapalnego.
Kąpiel powinna być krótka (5-10 min), niezbyt gorąca (34-37 st. C), bez używania detergentów. Pomocne może być zastosowanie emolientów w postaci kąpieli olejowej.
Leki przeciwzapalne, takie jak steroidy miejscowe, czy inhibitory kalcyneuryny należy stosować zgodnie z zaleceniem lekarza (terapia ciągła, przerywana czy proaktywna).
Udowodniono, że właściwa pielęgnacja skóry pozwala zredukować ilość stosowanych steroidów.
Emolienty stosuje się także po ustąpieniu zmian, na całą skórę celem profilaktyki zaostrzeń.
Nie należy przegrzewać pomieszczeń. Temperatura w czasie snu nie powinna przekraczać 19-20 C.
Bielizna nie powinna być obcisła, zawierać włókien sztucznych, wełny i barwników.
W wyborze emolientów należy kierować się indywidualną tolerancją i komfortem chorego. Nawet preparaty przeznaczone dla skóry szczególnie wrażliwej mogą wywołać u niektórych chorych objawy pieczenia, podrażnienia, czy zapalnej reakcji kontaktowej.